Parafia św. Jadwigi we Wschowie

PORONIENIA

Diecezja Zielonogórsko-Gorzowska
Zielona Góra, 15.11.2007

W związku ze zmianą ustawodawstwa państwowego, umożliwiającą otrzymanie przez rodziców karty zgonu dzieci martwo urodzonych (niezależnie od ich wieku), duszpasterze mogą częściej spotykać się z prośbą rodziców o chrześcijański pogrzeb dzieci poronionych, które – z powodów oczywistych – nie otrzymały sakramentu chrztu. Mając na względzie dobro duchowe rodziców dziecka oraz biorąc pod uwagę normę kan. 1183 §2 KPK, niniejszym udzielam ogólnego zezwolenia na pogrzeb kościelny dzieci martwo urodzonych (poronionych), których rodzice mieli zamiar je ochrzcić i o taki pogrzeb proszą.

W takich przypadkach należy postępować według poniższych wskazówek:

• W kontakcie z rodzicami wskazana jest szczególna wrażliwość i delikatność. Nie należy odmawiać urządzenia pogrzebu dziecka, które rodzice stracili wskutek poronienia nawet na bardzo wczesnym etapie ciąży, o ile przedstawią dokumenty konieczne do pogrzebu zgodnie z prawem państwowym.
• Stosowaną dotychczas praktykę tzw. pokropku, nie znajdującą uzasadnienia ani w prawie kanonicznym, ani w normach liturgicznych, należy zastąpić obrzędami pogrzebu przewidzianymi dla dziecka nieochrzczonego.
• Przebieg obrzędów pogrzebu, zgodnie z miejscowymi zwyczajami, może odbywać się według trzech form i zawierać zarówno nabożeństwo w domu, w kościele i na cmentarzu, jak i tylko na cmentarzu (Obrzędy pogrzebu, rozdz. VII-IX).
• Jeżeli rodzice proszą, można odprawić Mszę św. pogrzebową. Stosuje się wówczas formularz „Msza św. w czasie pogrzebu dziecka nieochrzczonego” (Mszał Rzymski dla diecezji polskich, s. 241”) i używa się szat liturgicznych koloru białego. Należy także wyjaśnić, że Msza św. nie ma charakteru przebłagania za grzechy dziecka, ale jest prośbą o pociechę dla rodziców.

Biskup Adam Dyczkowski

ks. Piotr Kubiak
Kanclerz Kurii Zielonogórsko-Gorzowski

DO CZEGO MASZ PRAWO?

1. Masz prawo do rejestracji dziecka w Urzędzie Stanu Cywilnego. Szpital wystawia w takiej sytuacji tzw. pisemne zgłoszenie urodzenia dziecka. Przysługuje ono każdemu dziecku (medycznie płodowi, zarodkowi), bez względu na czas zakończenia ciąży. W USC otrzymasz wtedy skrócony akt urodzenia dziecka z adnotacją, że urodziło się martwo. Aktu zgonu nie sporządza się. Akt urodzenia z odpowiednią adnotacją jest jednocześnie 'aktem zgonu'.
2. Prawo do rejestracji dotyczy także tych dzieci, które zostały poronione/urodzone w domu.
3. Prawo do rejestracji dziecka w USC dotyczy także dzieci, które zostały poronione/urodzone poza granicami Polski, nawet jeśli państwo, w którym doszło do poronienia/porodu prawo to ogranicza np. ze względu na długość trwania ciąży.
4. Masz prawo do urlopu macierzyńskiego (lub zasiłku macierzyńskiego, jeśli przebywasz na urlopie wychowawczym). W przypadku narodzin martwego dziecka kobiecie przysługuje połowa wymiaru urlopu. Obecnie jest to 8 tygodni.
5. Masz prawo do pochowania dziecka (jego ciała czy szczątków), bez względu na czas zakończenia ciąży. Szpital wydaje wtedy Kartę Zgonu. Dokument ten potrzebny jest na cmentarzu, aby pochować dziecko.
6. Masz prawo do uzyskania zasiłku pogrzebowego – bez względu na czas zakończenia ciąży. W ZUS-ie należy przedstawić dokumenty potwierdzające prawo do świadczeń oraz akt zgonu. W sytuacji, gdy akt zgonu nie został sporządzony (dziecko urodziło się martwo) przedstawia się akt urodzenia z adnotacją o martwych narodzinach.
7. W szpitalu masz prawo do uzyskania informacji.
8. Masz prawo, jak każdy pacjent, do uzyskania dokumentacji medycznej.

PRAWNE ASPEKTY PORONIENIA

Rodzice dzieci zmarłych w wyniku poronienia mają również prawo do pogrzebu swoich dzieci. W tym celu ZOZ musi wydać im zwłoki, a także dokument o nazwie karta zgonu. Do końca 2006 roku kwestia pogrzebów była unormowana w sposób niejasny. Od 2007 roku obowiązują znowelizowane rozporządzenia, których treść nie budzi już wątpliwości. I tak, Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2001 roku w sprawie wzoru karty zgonu oraz sposobu jej wypełniania w § 1 ust. 2 pkt. 2 przesądza, że kartę zgonu należy wydać dla „dzieci martwo narodzonych, bez względu na czas trwania ciąży, na wniosek osób uprawnionych do pochowania”. Podobnie Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2001 roku w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi definiuje w § 2 zwłoki jako „ciała osób zmarłych i dzieci martwo urodzonych bez względu na czas trwania ciąży”. Podkreślić należy, że prawo do pogrzebu nie jest jednoczesnym obowiązkiem. Osoby, które nie życzą sobie pogrzebu mają pełne prawo pozostawić zwłoki w szpitalu, a obowiązek pochówku spada zgodnie z art. 10 ust. 3 Ustawy z dnia 31 stycznia 1959 roku o cmentarzach i chowaniu zmarłych - na gminę.

System opieki socjalnej w RP przewiduje dwa rodzaje świadczeń, do których można nabyć prawo w konsekwencji poronienia – zasiłek macierzyński i zasiłek pogrzebowy. W wypadku urodzenia martwego, zgodnie z treścią art. 1801 Kodeksu pracy pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie. Podobnie jak w przypadku przepisów o rejestracji, ustawa nie definiuje tu ani pojęcia dziecka, ani urodzenia martwego. Powielając rozumowanie opisane wyżej, trzeba zatem przyjąć, że wolą prawodawcy było przyznanie uprawnienia do urlopu również kobietom, które straciły dziecko w wypadku poronienia, niezależnie od czasu trwania ciąży. Niezwykle istotne jest, że z przyczyn proceduralnych realizacja uprawnienia do urlopu macierzyńskiego uwarunkowana jest rejestracją dziecka. W braku aktu urodzenia urlop nie zostanie przyznany. Konsekwencją odmowy wydania pisemnego zgłoszenia urodzenia dziecka jest zatem nie tylko naruszenie prawa do rejestracji, ale i pracowniczych uprawnień związanych z rodzicielstwem. Istotnym obowiązkiem ZOZ jest także wydanie zaświadczenia o dacie poronienia, które posłuży do obliczenia okresu urlopu. W czasie urlopu matka otrzymuje zasiłek macierzyński w normalnej wysokości.

Drugie ze świadczeń to zasiłek pogrzebowy. Konsekwencją przyjęcia, że poronienie jest rodzajem zgonu, będzie uprawnienie osoby pokrywającej koszty pogrzebu zmarłego do otrzymania zasiłku pogrzebowego. Zgodnie z art. 77 ust. 1 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w wypadku śmierci dzieci prawo do zasiłku warunkowane jest jedną tylko przesłanką. Zmarłe dziecko musi być członkiem rodziny osoby ubezpieczonej, osoby pobierającej rentę lub emeryturę, albo osoby która spełnia warunki do ich uzyskania i pobierania. W wypadku gdy rodzice, względnie inne uprawnione osoby bliskie nie zdecydują się na pochowanie dziecka zamarłego w wyniku poronienia, obowiązek ten spadnie – jak już zauważono – na gminę. W takim wypadku zasiłek pogrzebowy będzie należny temu podmiotowi, który faktycznie poniósł koszty, a nie rodzinie.

Nie należy się natomiast rodzicom po poronieniu jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka, czyli tzw. becikowe. Świadczenie to z samej swojej natury przewidziane jest dla rodziców lub opiekunów dziecka żywego.